आपण रामाचे झालो म्हणजे आपली काळजी त्याला लागते . आपण रामाचे व्हायला अडचण आमचीच . आवडच मुळी आपण विषयाची आणि लौकिकाची ठेवतो . साहजिकच , एकाची आसक्ती ठेवल्याने दुसर्‍याची विरक्ती येते . नोकरीच्या वेळेस आम्ही बायकोमुलांना बाजूला सारुन कामावर जातो ना ? मग साधनेच्या वेळी बायकोमुले आड येतात हे कारण का सांगावे ? बायको आणि पैका या दोन गोष्टी आमच्या आड येत असतात ; असे आजवर अनेक संतांनी सांगितले . मग या निर्माण तरी का केल्या असे कोणी विचारतील . त्याला उत्तर म्हणजे , काड्याच्या पेटीने विस्तवही पेटविता येतो आणि घरही जाळता येते ; त्याचा जसा आपण उपयोग करावा तसा तो होतो . खरे म्हणजे आम्हाला भगवंताची तळमळच लागत नाही . एकजण मला म्हणाला की , " मला प्रपंच टाकावासा वाटतो . " मी त्याला म्हटले , " नुसता प्रपंच टाकण्याने तुला वैराग्य कसे येईल ? वैराग्याला नेहमी विवेकाची जोड लागते . तू आपला मीपणा टाकलास तरी खूप झाले . "
चांगले कर्म आड येत नाही असे थोडेच आहे ? वाईट कर्म कुणाला सांगण्याची तरी आपल्याला लाज वाटते , पण सत्कर्म आपण अभिमानाने ज्याला त्याला सांगत सुटतो . ‘ मागील जन्मी पाप केले होते म्हणून या जन्मी हे भोगतो ’ असे म्हणतो ; आणि ‘ आता चांगली कर्मे करतो म्हणजे पुढल्या जन्मी सुख लागेल ’ असे म्हणतो . म्हणजे जन्ममरणाच्या फेर्‍यांतून सुटण्याऐवजी त्याच्यात गुंडाळले जाण्यासारखेच झाले ! दुष्कर्मामुळे पश्चाताप होऊन एकदा तरी भगवंताची आठवण होईल ; परंतु सत्कर्माचा अहंकार चांगल्या माणसालाही कुठे नेऊन सोडील याचा पत्ता लागणार नाही .
राजासुध्दा योग्य मार्ग दाखविण्यासाठी आपल्या संगतीला चांगला माणूस ठेवतो . भगवंताने उध्दवालाही ‘ सत्समागम कर ’ म्हणून सांगावे , याहून अधिक काय पाहिजे ? कडु कारले खाल्ले तर कडूपणाचीच प्रचीती येते , मग विषयाच्या प्राप्तीने जीवन गोड कसे होईल ? ‘ प्रेम येईल तेव्हा भगवंताची भक्ती करीन ’ असे म्हणू नये . विषयासाठी आपण मरमर काम करतो आणि तेवढे करुनही सुख लाभत नाही ; मग भगवंताचे नाव न घेता , प्रेम येत नाही हे म्हणणे किती वेडेपणाचे आहे ! लग्नाआधी मुलीला दहापाचजणांना दाखविली तरी , लग्न झाल्यावर ज्याप्रमाणे त्यांतला एकच नवरा असतो आणि बाकीच्यांची तिला आठवणही राहत नाही , त्याप्रमाणे , आम्ही एकदा रामाचे झालो , म्हणजे त्याच्याशी लग्न लावले , म्हणजे मग विषयांचे प्रेम कुठे आले ?
