दॅट्स ऑल युअर ऑनर ( प्रकरण सोळा.)
पाणिनी उलट तपासणीला उभा राहिला.
“ लोक जेव्हा ये-जा करतात अपार्टमेंट मध्ये तेव्हा तुला दिसतात?” पाणिनी ने बीना रुईया ला प्रश्न विचारण्यास सुरुवात केली.
“ नेहेमीच दिसतात.मी राहते ऑफिसच्या मागच्या इमारतीत पण दिवसाचा बराचसा वेळ मी ऑफिसातच असते रस्त्याकडचा दरवाजा जेव्हा उघडा असतो तेव्हा तर मी नक्कीच व्हरांड्यात बसून असते. ” बीना रुईया म्हणाली.
“ तुला बसायची व्यवस्था काय आहे?”
“ एक काउंटर आहे.आणि खुर्ची. फोन ची सोय नाहीये तिथे. पण त्याची गरज नाही पडत.ज्यांना फोन करायचा असतो ते घरातला किंवा पॅसेज मधला फोन वापरू शकतात.” बीना रुईया ने सविस्तर माहिती दिली.
“ या महिन्याच्या पाच तारखेला तू मैथिली आहुजाला पाहिलेस? ”
“ हो.”
“ संध्याकाळी? ” पाणिनी ने विचारले.
“ ती कामावरून आली तेव्हा संध्याकाळी. फार तर दुपारी उशिरा असे म्हणता येईल. ”
“ पाच तारखेला शेवटचे कधी पाहिलेस?”
“ या प्रश्नाला आमची हरकत आहे.कारण आम्ही सर तपासणीत पाच तारखे बद्दल काहीही विचारले नव्हते.त्यामुळे उलट तपासणीत पटवर्धन हे विचारू शकत नाहीत.” दैविक दयाळ दयाळ म्हणाला.
“ साक्षीदाराची स्मरण शक्ती किती आहे ते मला तपासायचे आहे आणि त्याचा मला अधिकार आहे.” पाणिनी म्हणाला.
“ तुमची हरकत अमान्य करण्यात येत आहे, पटवर्धन च्या प्रश्नाला साक्षीदार उत्तर देतील.” न्या.भाटवडेकर यांनी फर्मावले.
“ मी तिला पाच तारखेला दुसऱ्या वेळी पहिले ते रात्री नऊ च्या सुमाराला.”
“ तू तिला रात्री नऊ च्या सुमारास पाहिलंस तेव्हा ती काय करत होती? ” पाणिनी ने विचारले.
“ ती बाहेर निघाली होती.” बीना रुईया म्हणाली.
“ त्या रात्री ती परत आल्याचे तुला दिसले का?”
“ नाही दिसले.” बीना रुईया म्हणाली ”
“ तू रात्री कुलूप लावल्यावर ती आली का? ”
“ हो ”
“ आणि तू किती वाजता तू कुलूप लावलेस? ”
“ साधारण रात्री अकरा वाजता.”
“ आता मला सांग की ज्या ड्रेस चा उल्लेख तू केलास तो तिने पाच तारखेला घातला होता?” पाणिनी ने विचारणा केली.
“ नाही , तिने दुसरेच कपडे घातले होते.” बीना रुईया म्हणाली.
“ तो पोषाख तुझ्या एवढा लक्षात कसा राहिला? ”
“ माझा अगदी बरोब्बर तसाच एक ड्रेस आहे. या वरून पूर्वी तिचीं नी माझी चर्चा झाली होती ”
“ मैथिली ने पाच तारखेला घर सोडले? ” पाणिनी ने विचारले”
“ हो.”
“ दोन मोठ्या सुटकेस घेवून? ”
“ हो.”
“ तू बघितलस तिला, घर सोडताना? ”
“ हो.”
“ ती कुठे जात्ये किंवा किती दिवसांसाठी बाहेर निघाली आहे या बद्दल तिने तुला काही सांगितले? ” पाणिनी ने विचारले.
“ काहीच कल्पना दिली नाही तिने..”
“ हे वेगळं वाटलं नाही का तुला? ”
“ जो पर्यंत वेळच्या वेळी भाडे येते आहे तो पर्यंत मी त्यांच्या वैयक्तिक बाबतीत नाक खुपसत नाही.” बीना रुईया म्हणाली.
“ माझा प्रश्न नीट लक्षात घे.” पाणिनी म्हणाला. “ कुठे जाते आहे आणि कधी येणार हे न सांगता ती गेली हे वेगळं वाटलं नाही का तुला? ”
“ नक्कीच वाटले ना वेगळे. ”
“ ती अशा प्रकारे गेल्या नंतर तू तुझ्या जवळच्या किल्लीने तिचे घर उघडलेस?”
“ हे विचारले जाण्याला माझी हरकत आहे. संदर्भ हीन आणि काहीही अर्थ नसलेला प्रश्न आहे हा.” दैविक दयाळ म्हणाला.
“ साक्षीदाराची मानसिकता कशी होती हे सिद्ध करण्यासाठी मी हा प्रश्न विचारलाय. ” पाणिनी ने खुलासा केला.
न्यायाधीश न्या.भाटवडेकर थोडे अडखळले. “ मी देतो परवानगी या प्रश्नाला.” ते विचार करून म्हणाले “ उत्तर दे बीना रुईया.”
“ हो. उघडलं तिचे घर.”
“ आणि तू आत गेलीस? तू एकटीच होतीस की कोणी तुझ्या बरोबर होतं? ” पाणिनी ने विचारले.
“ इन्स्पेक्टरइन्स्पे.तारकर माझ्या सोबत होते.”
“ काय सापडले तुला तिच्या घरात? ” पाणिनी म्हणाला.
“ न्यायमूर्ती महाशय आता हे मात्र फारच झालं. आम्ही सर तपासणीत या बद्दल काहीही प्रश्न विचारले नसताना उलट तपासणीत मात्र या गोष्टी आणल्या जात आहेत आमची हरकत आहे याला.” दैविक दयाळ म्हणाला.
“ कोर्टाचे मत आहे की हरकत योग्य आहे. साक्षीदाराचा खरेपणा आणि प्रामाणिक पणा तपासण्यासाठी हवे तेवढे स्वातंत्र्य कोर्टाने पटवर्धन यांना दिले आहे.” न्या.भाटवडेकर म्हणाले.
पाणिनी ला ते अपेक्षितच होते.त्याच्या तोंडावर स्मित रेषा उमटली. “ दॅट्स ऑल युवर ऑनर. माझे प्रश्न संपले.”
“ जर कोर्टाने परवानगी दिली तर बूट आणि पॅण्ट या दोन वस्तू आम्ही पुरावा म्हणून सादर करून घेऊ इच्छितो आणि या वस्तू जिथे सापडल्या त्या ठिकाणी पाणिनी पटवर्धन बरोबर जो संवाद झाला तो कोर्टाच्या निदर्शनाला आणण्याच्या आमच्या विनंतीचा फेर विचार व्हावा अशी शिफारस करतो. ” दैविक दयाळ म्हणाला. “ आम्हाला असं वाटतंय की पटवर्धन यांनीच त्या वस्तू तिथे ठेवल्या हे सिद्ध करण्या एवढा परिस्थितीजन्य पुरावा पुरेसा आहे.”
न्या.भाटवडेकर यांनी नकारार्थी मान हलवली. “ तुम्ही अजून ते पुरेसे स्पष्ट केलेले नाही.”
“ न्यायाधीश महाराज, या वस्तू तपन च्या मालकीच्या होत्या. कोर्टाच्या आणि
पोलिसांच्या मनात सहानुभूती निर्माण होईल अशी कथा आरोपीने म्हणजे
आकृती ने रचली.ती खरी वाटावी म्हणून आपल्यावर तपन ने हल्ला केल्याचा,
काटेरी कुंपणाच्या खालून सरपटत गेल्याचा, कुंपणाला ड्रेस अडकून फाटल्याचा
ओल्या रस्त्याने जाण्याचा, टाचांचे ठसे मातीत उठल्याचा पुरावा तिला निर्माण
करायचा होता.आपल्याला हे तर अनुमान काढता येतं ना की पटवर्धन यांनीच
मैथिली ला तिचा ड्रेस आणून आकृती च्या घरात ठेवायला लावला आणि त्याचा
तुकडा काटेरी कुंपणाला अडकल्यासारखा वाटेल अशा पद्धतीने तिथे
ठेवला.आम्ही हे दाखवलय की हा पुरावा सहा तारखेलाच संध्याकाळी तिथे
तयार केलेला असू शकतो. खुनाच्या वेळे नंतर बहुदा चौवीस तासातच. आम्ही हे
पण दाखऊन देऊ की पटवर्धन यांनी तपन चे बूट आणि पॅण्ट मिळवले, बूट
चिखलात लडबडवले. त्यावर गवताचे कण लागतील अशी व्यवस्था केली जेणे
करून असे वाटावे की आकृती ने सांगितल्या प्रमाणे खरोखरच तपन तिला शोधत
चिखलातून आणि गवतातून फिरत होता. आम्ही हे दाखवून देऊ की पटवर्धन
आणि आरोपीने परस्पर संगनमताने हे कृत्य केले आहे. ” दैविक दयाळ ने मोठे
निवेदन केले.
“ ते सगळे ठीक आहे हो , पण तुम्ही त्याचा संबंध आरोपीशी कसा लावणार?
मुळात पटवर्धन यांच्याशी कसा लावणार? ” न्या.भाटवडेकर म्हणाले.
“ युअर ऑनर, पटवर्धन आणि त्यांची सेक्रेटरी त्या गॅरेज मधे रंगे हाथ पकडले
गेलेत.” दैविक दयाळ म्हणाला.
“ नाही, बिलकुल नाही.” न्यायाधीश न्या.भाटवडेकर ठाम पणाने आपली मान
हलवत म्हणाले. “ पटवर्धन यांचे हात रंगलेले नाहीत ! मुळातच ते
इन्स्पे.तारकर तिथे येण्यापूर्वी काही सेकंदच आधी आले होते. आणि ते तिथे
पुरावा शोधायला आले होते.इन्स्पे.तारकर ने सांगितलंय की तो आणि जयराज
आर्य तिथे पुरावा शोधायला गेले होते.आता असा विचार करा की इन्स्पे.तारकर
आणि जयराज आर्य आधी गेले असते आणि नंतर पटवर्धन व सौम्या सोहोनी
गेले असते तर तुम्ही म्हणाला असतात का ,कीइन्स्पे.तारकर आणि जयराज आर्य
यांना पटवर्धन ने तिथे पुरावा पेरत असताना रंगे हाथ पकडले.म्हणून ?”
“ नक्कीच तसा अर्थ नसता काढला मी.” दैविक दयाळ म्हणाला.
“ बरोबर ना? मग अगदी तसच पटवर्धन च्या बाबतीत घडलंय.” न्या.भाटवडेकर
म्हणाले.
“ पण पटवर्धन ना तिथे पुरावा निर्माण करायला सबळ कारण होते.तो पुरावा
तिथे टाकणे हे त्याच्या अशिलाच्या फायद्याचे होते.” दैविक दयाळ ने आपली
बाजू लाऊन धरण्याचा प्रयत्न केला.
“ पटवर्धन च्या अशिलाच्या दृष्टीने म्हणजे आरोपी आकृती च्या दृष्टीने विचार
केला तर इन्स्पे.तारकर ने तिथे त्या वस्तू लपवणे हे पोलिसांच्या आणि जयराज
आर्य च्या फायद्याचे होते असे पटवर्धन म्हणू शकतात.” न्या.भाटवडेकर म्हणाले
.“ आपण वास्तव वादी विचार करणारे लोक आहोत.आपल्याला माहित्ये काय
झालंय ते.” दैविक दयाळ म्हणाला.
“ तुमचा जो अंदाज आहे की काय घडलं असावं, तेच घडलंय असं तुम्हाला
वाटतंय.पण तुम्हाला जे वाटतंय ते आरोपीवर बंधन कारक नाही हे लक्षात ठेवा.”
न्या.भाटवडेकर म्हणाले.
दैविक दयाळ चिडला.“ कोर्टाची अशी अपेक्षा असेल की पाणिनी पटवर्धन ट्रंकेत
त्या वस्तू भरत असताना ते पाहिलेले साक्षीदार आम्ही कोर्टात हजर करावेत तर
ते शक्य नाही. जेव्हा एखादा हुशार माणूस गुन्हा करतो तेव्हा कोणी बघत
नसतानाच करतो.”
“ हे सगळ समजण्या एवढे कोर्ट हुशार आहे.कालच जन्मलेले नाही.
परिस्थितीजन्य आणि अन्य पुराव्या वरूनच गुन्हा झाला की नाही हे तपासावे
लागते हे मान्य आहे तरीही प्रश्न उरतोच की आरोपीला काही गृहीतकांचा
फायदा देता आला पाहिजे.शहाणपणाचा दृष्टीकोन ठेवणे हेच कोर्टाचे काम
आहे.”
दैविक दयाळ काहीतरी बोलणार होता पण न्या.भाटवडेकर ना पुढे बोलायचे
आहे हे लक्षात आल्यावर तो थांबला.
“ अत्ता जो पुरावा समोर आलाय त्या नुसार कोर्टाला वेगवेगळे पर्याय समोर
दिसतात.त्यातला एक आहे की ज्या व्यक्तीने ते गॅरेज भाडयाने घेतले होते त्याच
व्यक्तीला त्या ठिकाणी त्या वस्तू ठेवायची संधी होती. कोर्टाला या गोष्टीचा
विसर पडलेला नाही की पायस हिर्लेकर या माणसाने अग्निशमानाच्या खांबा
समोर गाडी तून उतरणारी स्त्री म्हणून सुरुवातीला मैथिली आहुजा चे च नाव
घेतले होते.अगदी मोकळे पणाने सांगायचे झाले तर खटला संपवायची घाई न
करता मला या गोष्टीच्या मुळापाशी जायचयं.मला असे वाटतंय की पायस
हिर्लेकरला पुन्हा साक्षीदाराच्या पिंजऱ्यात बोलावून प्रश्न विचारावेत. वकिलांनी
नाही तर स्वतः कोर्टाने विचारावेत. ”
“ परंतू युवर ऑनर , पायस हिर्लेकर त्याच्या कामावर गेलाय.” दैविक दयाळ
दयाळ म्हणाला.”
न्यायाधीश म्हणाले,-“ त्याला पुन्हा इकडे बोलावून घेऊन साक्ष घेण्यात फार
वेळ जाईल.हा खटला लौकरात लौकर निकाली काढण्यात कोर्ट फार आतुर आहे
आणि त्याला आम्ही पण साथ देऊ इच्छितो,आणि पुन्हा नव्याने त्याच्या
साक्षीतून काही निष्पत्ती होईल असे वाटत नाही त्यामुळे त्यात वेळ वाया
घालवू नये असे वाटते. ”
“खटला लौकरात लौकर निकाली काढण्यात कोर्ट फार आतूर आहे हे खरे आहे
पण त्यापेक्षा योग्य न्याय देण्यास जास्त आतूर आहे. ” न्या.भाटवडेकर यांनी
फटकारले.
“ मला नाही वाटत की त्याला इथे यायला फार वेळ लागेल म्हणून आणि तो येई
पर्यंत आपण पुढचे काम करू शकणार नाही असे नाही ना? ”
“ मला वाटते की पायस हिर्लेकर येई पर्यंत मी कोर्टाचा वेळ वाया जाऊ नये
म्हणून इन्स्पे.इन्स्पे.तारकर ला बोलावून घेतो , मला त्याची पुन्हा उलट
तपासणी घ्यायचीच आहे.” पाणिनी ने सुचवले.
“ हे ठीक राहील.” न्या.भाटवडेकर म्हणाले.
अॅड.खांडेकर उठून उभे राहिले, “ ही फक्त प्राथमिक सुनावणी आहे न्यायाधीश
महाराज.आरोपीने गुन्हा केलाय का.......”
“ मिस्टर .खांडेकर , आता हे प्रकरण त्याच्या पुढे गेलंय.पाणिनी पटवर्धन
आणि त्याची सेक्रेटरी या दोघांच्या प्रामाणिक पणावर आणि नीतीमत्ते बद्दल
प्रश्नचिन्ह उभे राहिलंय.मी आदेश देतो की इन्स्पे.तारकरने साक्षीसाठी हजर
व्हावे.आणि पोलिसांना आदेश देतो की पायस हिर्लेकर यांना इथे हजर करावे.”
न्या.भाटवडेकर यांनी कडक भूमिका घेतली.
इन्स्पे.तारकर पुढे आला आणि साक्षीदाराच्या पिंजऱ्यात उभा राहिला
( प्रकरण सोळा समाप्त)
