व्यवहारात सुद्धा आपल्याला गुरु करावा लागतो , तर त्याच्यापेक्षा अवघड ज्ञान होण्यासाठी गुरु नको असे म्हणून कसे चालेल ? प्रपंचात सुखदु : ख झाले , समाधान मिळाले नाही , तर मग खरे सुख कुठे आहे आणि ते मला कोण दाखवील , अशी ज्याला तळमळ लागेल तोच गुरु करील . प्रपंच आम्हाला कडू वाटला तरच शिष्य होण्याचा प्रश्न . शिकावे असे ज्याच्या मनात येते तो शिष्य , आणि जो शिकवितो तो गुरु . मला काही कळत नाही असे ज्याला वाटते तोच गुरु करील . मी ‘ राम , राम ’ म्हणतो , वाईट मार्गाने जात नाही , मग गुरु कशाला हवा , असे काहीजण म्हणतात . ‘ मी ’ केले ही जाणीव आड येते , म्हणून सदगुरुची आवश्यकता आहे . सत्कर्माचा अभिमान जर आपल्याकडे घेतला तर रामाचा विसर नाही का पडला ? अभिमान गेल्याशिवाय राम नाही भेटणार . देवाजवळ गेला तरी नामदेवाचा अभिमान नाही गेला , म्हणून भगवंतांनी त्याला ‘ गुरु कर ’ म्हणून सांगितले .
संताच्या कृपेने दुखणे बरे झाले म्हणून त्याला मानणे हे खरे नव्हे . जो शिष्याला विषयात ओढील त्याला गुरु कसे म्हणावे ? जो काही चमत्कार करुन दाखवील त्याला आम्ही बुवा म्हणतो . संताची परीक्षा आम्ही बाह्यांगावरुन करतो . सर्वांभूती भगवंत ज्याला पहाता येईल त्याला संताची खरी ओळख होईल . संताच्या संगतीत आपल्या मनावर जो परिणाम होतो , त्यावरुन आपण संताची परीक्षा करावी . माझे चित्त जिथे निर्विषय होईल तिथेच संताची खरी जागा म्हणता येईल . ज्याला भगवत्प्राप्तीची तळमळ लागली आहे , त्यालाच शिष्य म्हणावे . जो गुरुआज्ञेबाहेर जात नाही , आणि गुरु हेच भगवंतप्राप्तीचे साधन मानतो , तो सच्छिष्य होय . गुरुपरता देवधर्मच नाही मानू .
काही कानडी माणसे महाराष्ट्रात आली . त्यांना मराठी येत नव्हते . त्यांनी एक दुभाषी गाठला आणि त्याच्या मागोमाग ती पुष्कळ ठिकाणी हिंडली . त्यांची चिंता आणि जबाबदारी दुभाष्यावर पडली . तशी आपण दुभाष्याची म्हणजे सदगुरुची संगत केली पाहिजे . तो म्हणेल तिथे जावे , तो सांगेल तसे करावे , मग परमात्मा मिळेलच . शास्त्रे आणि वेद अनंत आहेत ; ते शिकायला आपल्याला वेळ कुठे आहे ? सदगुरुंनी नवनीताप्रमाणे सर्व साधनांचे सार असे जे नामसाधन सांगितले , ते आपण करावे , म्हणजे भगवंताचे प्रेम लागेलच . बाजारात गेल्यावर , जो माल आपल्याला अनुकूल आणि माफक दराचा असेल तोच घ्यावा , त्याप्रमाणे परमार्थाच्या अनेक साधनांत आपल्याला अनुकूल आणि माफक असे नामस्मरण हेच एक उत्तम साधन आहे ; तेच करावे आणि आनंदाने रहावे .
